Doğum Kontrol Hapları (Kombine Oral Kontraseptifler)

Bu haplar, her gün bir adet alındığında yumurtalıklarından yumurta hücresinin çıkması engellenir ve rahim ağzındaki salgılar kalınlaşarak spermin geçip rahme ulaşmasını önlerler. Düzenli kullanımda çok etkilidirler ve kullanımları kolaydır.

Adet kanaması sırasındaki ağrıyı azaltırlar, adet dönemlerinin düzenli olmasını sağlarlar ve adet kanaması miktarını azaltarak kansızlığın önlenmesine yardımcı olurlar.

Kombine Oral Kontraseptiflerin Önerilmediği Kişiler;

• Gebeler ve gebelik şüphesi olanlar
• Meme kanseri veya meme kanseri öyküsü olanlar
• Geçmişte veya halen tromboembolik ya da diğer damar hastalığı olanlar
• Genital organ kanseri olanlar
• Kalp hastalığı veya kuşkusu olanlar
• Akut karaciğer hastalığı olanlar

Enjekte Edilen (İğne) Kontraseptifler

Ayda bir ya da üç ayda bir yapılan iğnelerin, içerdiği hormon düşük dozlarda kana karışır ve yumurta hücresinin oluşumunu engelleyerek, rahim ağzında bulunan salgıları koyulaştırıp sperm geçişini güçleştirerek gebeliği önler. Cinsel ilişkiye etkisi ve herhangi bir olumsuz etkisi yoktur. Rahim ve yumurtalık kanserine karşı koruyucudur. Adet kanaması öncesindeki gerginliği ve ağrıyı azaltır, adet kanaması miktarını azaltarak, kansızlığı önleyebilir. Üç aylık olanlar için yöntem bırakıldığında gebeliğin geri dönüşü gecikebilir (ortalama 10 ay).

Mini Haplar

Mini hapların içerisinde bulunan progesteron yumurtalıklardan yumurtlamaya engel olunur. Yani gebeliğin oluşmasını sağlayacak yumurta gelişimi olmaz. Progesteron hormonu sayesinde servikal mukusta kalınlaşma olduğu için, sperm geçişleri engellenir. Mini haplar günlük olarak kullanılır. Adet kanamasının bitiminden sonra doğum kontrol hapları gibi yedi gün ara vermeye gerek kalmaz. Bir kutu bitince hemen ikinci kutuya geçilerek, haplar aralıksız kullanılır.

Ertesi Gün Hapı  

Kondom yırtılması, diyaframın yer değiştirmesi, rahim içi aracın düşmesi, hap alınmasının unutulması gibi durumlarda ihtiyaç duyulur. Gebelik oluştuktan sonra etkili değildir ve düşük yaptırıcı etkisi bulunmamaktadır. Korunmasız cinsel ilişkiden sonra ki 72 saat içinde uygulanmalıdır. İlk doz cinsel ilişkiden sonraki 72 saat içinde alınır, ikinci doz ise 12 saat sonra alınır.

RIA (Spiral) Uygulaması 

Rahim içi araçlar halk arasında yaygın olarak “spiral” olarak bilinirler. Bunun sebebi kullanılan ilk rahim içi araçların spiral şeklinde olmasıdır. Rahim içi araç (RİA) adı üstünde rahim içine yerleştirilerek gebelikten korunma sağlayan bir yöntemdir. Tüm RİA’ların ucunda bir ip bulunur. Bu ipin amacı çıkartılması sırasında kolaylık sağlamasıdır.

Bugün en sık kullanılan rahim içi araçlar “T” şeklindedir. T şeklindeki aparatın etrafına bakır tel sarılıdır. RİA’lara bakır eklenmesi koruyuculuk etkinliğini artırmaktadır. Rahim içine yerleştirildiği andan itibaren, burada yabancı bir madde olarak algılanır ve bölgede yabancı cisim reaksiyonu ve buna bağlı inflamasyon denilen bir reaksiyon oluşturur. Bu reaksiyon sayesinde gebeliği önler. Rahim içi araçların koruyuculuk süresi tiplerine göre değişkenlik gösterir. Ortalama olarak koruyuculukları 5-10 yıldır.

Rahim içi araçların en önemli avantajı poliklinik şartlarında birkaç dakika da uygulanabilmeleridir. Takılması kolaydır ve hastada ciddi bir rahatsızlık ya da ağrı oluşturmaz. Çıkarma işlemi ise daha kolaydır. İpinden çekilerek çıkartılır. İpinin görünmediği bazı nadir durumlarda basit müdahale gerekebilir. Rahim içi araçlar takıldığı zaman koruma hemen başlar. Çıkarılmasını takiben hemen gebelik oluşabilir. Spirallerin en çok endişe edilen dezavantajı enfeksiyonlara yatkınlık yaratmalarıdır. Ancak tecrübeli kişilerce ve sterilizasyon kurallarına uygun takıldıklarında enfeksiyona nadiren neden olurlar.

Rahim içi araç takılması planlanan hastanın önceden mutlaka muayenesinin yapılması gerekir. Rahim içi araçlar aslında herhangi bir dönemde takılabilir ancak genellikle adet döneminde takılması tercih edilir. Bunun en önemli nedeni bu şekilde gebeliğin olmadığından emin olunmasıdır. Adet döneminin tercih edilmesinin diğer bir nedeni de rahim ağzının adet sırasında daha açık olması ve buna bağlı takılması işleminin daha kolay olmasıdır. Takılmasını takiben hafif kramp tarzında ağrılar olabilir, bunlar normaldir ve geçicidir.

İlk kontrol rahim içi araçlar takıldıktan sonraki ilk adet sonrasında yapılır. Bu muayenede, spiralin yerinde olup olmadığı ve herhangi bir enfeksiyon bulunup bulunmadığı kontrol edilir.

RİA Kimlere Uygulanmamalıdır?

• Gebelik ve gebelik şüphesi varsa
• Smear testinin olumsuz sonuçlanması durumunda
• Genital enfeksiyon varlığında
• Sebebi bilinmeyen anormal kanamalarda
• Rahimde takılmasına engel myom varlığında
• Rahim ağzı yetmezliği ve rahim içinde perde olan hastalarda

Kondom

Penise sertleşmeden sonra takılan, kauçuktan yapılmış çok ince kılıf olup, spermlerin kadın genital sistemine boşalmasını engeller. Cinsel yolla bulaşıcı hastalıklardan koruyucu, güvenilir bir yöntemdir. Her cinsel ilişkide yeni bir kılıf kullanılmalı, takılırken delik ya da yırtık olmadığına dikkat edilmelidir. Kullanım sonrasında da yırtık olup olmadığı tekrar kontrol edilmeli, yırtık varsa acil gebeliği önleyici bir yöntem kullanılmalıdır. Kondomun yapılmış olduğu kauçuğa karşı alerjisi olan kişiler hariç, her erkek ve eşi güvenli şekilde kullanabilir.

Sperm Öldürücüler

Hazneye konularak, erkek spermlerini öldüren kimyasal maddelerdir. İlişkiden 10 dk önce hazneye yerleştirilmelidir. Cinsel yolla bulaşan hastalıklara karşı koruyuculuğu yoktur.  Kadınlar kendi kendine uygulayabilir. Diğer modern yöntemlere göre korucuyu etkisi daha düşüktür.

Tüp Ligasyonu (Kadında Tüplerin Bağlanması)  

Kadınlarda, yumurtalıktan çıkan yumurta hücresi, tüplerden geçerek rahime ulaşır. Tüpler kapatılınca, yumurta rahime geçemez ve sperm ile karşılaşamaz ve böylece gebelik oluşmaz. Basit bir cerrahi operasyonla yapılan ve gebelikten koruyan kalıcı yöntemdir.